برترين‌ها: روسيه سرزمين تناقضات است. جغرافياي وسيع و ميراث فرهنگي قابل توجه آن اغلب در سايه بازي‌هاي سياسي و استفاده از همه ابزار‌ها براي رسيدن به قدرت قرار مي‌گيرد. مردم اين كشور تفاوت زيادي با ميليون‌ها نفر شهروند كشور‌هاي مجاور اروپايي ندارند، اما رهبران اين كشور دست كم در چند قرن اخير تفاوت فكري و رفتاري بسياري با ميليون‌ها روسي داشته‌اند كه عواقب تصميمات راديكال و گاه غيرانساني آن‌ها را تحمل كرده‌اند.

 

رهبران اين كشور، به ويژه در دوران سلطه كمونيسم، همواره سعي در حفظ جايگاه خود در كرسي قدرت، كنترل سيماي خود در انظار عمومي و افزايش محبوبيت خود داشته‌اند تا ايجاد تغييري مناسب براي بهبود زندگي مردمان كشور. در دنياي غرب كه ادعا مي‌شود بيشترين ميزان دموكراسي و حقوق شهروندي در آن رعايت مي‌شود روسيه شرايط متفاوتي دارد. يكي از عجيب‌ترين و متفاوت‌ترين جنبه‌هاي زندگي در اين كشور نسبت به ديگر كشور‌هاي اروپايي قوانين آن است.

مردم اين كشور در شرايطي سعي دارند زندگي مناسبي داشته باشند كه ژست‌ها، شكلك‌ها و حتي لباس زيرشان مي‌تواند آن‌ها را به دردسر بيندازد. در اغلب كشور‌هاي جهان اينكه شما چه لباس زيري بپوشيد به دولتتان ارتباطي ندارد، اما در روسيه اينطور نيست و اگر بخواهيد شلوارتان را بيرون از زندان نگه داريد بايد قوانين خاصي را حتي در زمينه پوشيدن لباس زير رعايت كنيد. لازم به ذكر است كه سختگيرانه بودن اين قوانين كه در ادامه به برخي از آن‌ها اشاره خواهد شد تنها در مقايسه با آزادترين كشور‌هاي جهان و هنجار‌هاي دنياي غرب است.

شهروندان روسي هيچ‌‌گاه اجازه ندارند در فضاي مجازي به دولت روسيه بي‌احترامي كنند

 

هر كسي كه فيلم «رفقاي خوب» (Goodfellas) را ديده باشد اهميت احترام گذاشتن به اشخاص قدرتمند و بانفوذ را درك مي‌كند. هر گونه صحبت گستاخانه يا حركت لب غيرمعمولي در مقابل رهبر و رييس مي‌تواند با تاوان مرگ جبران شود. دولت روسيه نيز از ديرباز به خاطر تاكتيك‌هاي شبه مافيايي خود مانند ارعاب و خشونت براي بستن دهان يا ناپديد كردن مخالفان و دگرانديشان شناخته مي‌شود. روزنامه گاردين تا جايي پيش رفته كه حتي اين كشور را «بهشت گانگسترها» ناميده است.

اگر خود را شخصيت سرسختي بدانيد ممكن است اين شرايط برايتان جذاب باشد، اما براي يك شهروند معمولي، چنين شرايطي مي‌تواند عواقب جبران‌ناپذير و دردناكي داشته باشد. در اوايل سال جاري، پارلمان روسيه قوانين سختگيرانه و همه‌جانبه‌اي را در مورد دسترسي شهروندان به فضاي آنلاين و استفاده از آن تصويب كرد كه بر اساس آن كساني كه جرأت «بي‌احترامي به دولت در فضاي اينترنت» را به خود بدهند با جريمه و يا حتي زندان روبرو خواهند شد.

بله درست است، افرادي كه در زمينه نوشتن پست‌هاي «شرم‌آور» كه نشان دهنده «بي‌احترامي به جامعه، دولت و نماد‌هاي دولتي فدراسيون روسيه» مقصر شناخته شود ممكن است با ۱۵ روز بازداشت مواجه شود. واضح است كه هرگونه بي‌احترامي به ولاديمير پوتين، رييس جمهور كشور، نيز در ذيل اين قانون قرار خواهد گرفت.

تنها دو هفته پس از تصويب اين قانون در پارلمان روسيه، پوتين نيز آن را امضا كرده و به قانون تبديل كرد و بدين ترتيب اگر در فيسبوك بنويسيد «پوتين بد است» بايد جريمه‌اي معادل ۶.۱۰۰ دلار بپردازيد. اين قانون با مخالفت برخي از نزديكان و متحدان كرملين مواجه شده به طوري كه يكي از نمايندگان احزاب متحد پوتين به نام سرگئي ايوانف درباره آن چنين گفته است: «اگر دست از احمق خطاب قرار دادن يك احمق برداريم، او دست از احمق بودن خود برنخواهد داشت».

 

كتابدار خوبي باشيد وگرنه روسيه شما را به نفرت‌پراكني متهم خواهد كرد

 

وقتي به كساني كه ممكن است در ميان توده‌هاي مردم نفرت ايجاد مي‌كنند احتمال دارد يكي از اولين كساني كه به ذهن شما برسد كتابداران باشند، همان دوستداران كتاب شرور. دست كم اين چيزي است كه دادگاه منطقه‌اي مشچانسكي در روسيه در مورد ناتاليا شارينا، رييس سابق كتابخانه ادبيات اوكراين در مسكو فكر مي‌كند. شارينا به جرم «نفرت‌پراكني» به دليل پيدا شدن كتاب‌هاي خاصي كه در روسيه با عنوان «افراطي» ناميده مي‌شوند در كتابخانه‌اش به دادگاه كشانده شد.

اين كتاب‌ها در واقع كتاب‌هايي از يك ملي‌گراي اوكرايني به نام دميترو كورچينسكي بودند كه بعد از ماجراي الحاق كريمه به روسيه و درگيري‌هاي سياسي و نظامي با اوكراين، مورد غضب دولت كرملين قرار گرفته بود. اتهام نفرت‌پراكني و حكم ۴ سال تعليق متعاقب آن براي شارينا در سراسر جهان محكوم شد و گروه حقوق بشر روسيه نيز اعلام كرد كه در دادگاه شواهد مختلفي ارائه شده بود كه نشان مي‌داد اين كتاب‌ها توسط نيرو‌هاي پليس در كتابخانه قرار داده شده و خانم شارينا در واقع يك زنداني سياسي است.

 

در روسيه هنر راهي خوب براي رسيدن به فقر است

 

تنها چيزي كه بدتر از زندگي در جهاني است كه ما را به ياد داستان «۱۹۸۴» جورج اورول مي‌اندازد اين است كه نتوانيد آهنگ‌هاي مورد علاقه خود را بشنويد. از سال ۲۰۱۴، دولت روسيه فحش دادن در فيلم‌ها، برنامه‌هاي تلويزيوني، تئاتر و رسانه‌ها را ممنوع كرده است. زير پا گذاشتن اين قانون مي‌تواند با جريمه ۱.۴۰۰ دلاري براي سازمان‌ها و ۷۰ دلاري براي اشخاص همراه باشد، در حالي كه كساني كه اين كار را تكرار كنند ممكن است با ورشكستگي و فقر مواجه شوند.

كتاب‌هايي كه در متن آن‌ها از كلمات ركيك استفاده شده بايد روي جلد خو داراي پيام هشدار باشند و اورولي‌تر سياستي است كه بر اساس آن واژه‌هاي بد و ركيك شناسايي مي‌شوند. هر گاه بر سر ركيك بودن يك واژه، جمله يا هر چيز ديگري در هنر توافقي وجود نداشته باشد گروهي از كارشناسان در مورد ركيك بودن يا نبودن آن تصميم‌گيري خواهند كرد. دليل پشت اين قانون مبهم است، اما مقامات دولت گفته‌اند كه اين قانون «استفاده از زبان ناپسند را ممنوع كرده و حقوق شهروندان روسي را براي استفاده از زبان ملي را تامين كرده و از فرهنگ زباني كشور حمايت كرده و آن را توسعه مي‌دهد».

 

سيگار كشيدن مي‌تواند شما را به زندان بيندازد

 

از بسياري از جهات حق كشيدن سيگار يك نسخه كوچكتر از حق داشتن سلاح در ايالات متحده است و در بسياري از كشور‌هاي جهان اين حق تا زماني كه به ديگران آسيب نرساند محترم شمرده شده و شخص خود نيز از صدمات و آسيب‌هاي كار خود كاملاً آگاه است. اما در روسيه، دست كم روي كاغذ، شرايط براي سيگار كشيدن چندان مناسب نيست. بر اساس قوانين كنترل دخانيات در اين كشور، قوانين ممنوعيت سختگيرانه‌اي براي سيگار كشيدن در مراكز كاري، مكان‌هاي عمومي و سيستم حمل و نقل عمومي وجود داشته و تنها يك استثنا وجود دارد و آن مسافراني است كه در سفر‌هاي طولاني سوار كشتي هستند.

در روسيه نيز سن قانوني براي كشيدن سيگار ۱۸ سال است و بايد روي پاكت سيگار‌ها هشدار سلامت وجود داشته باشد. تمام اين شرايط ظاهراً نرمال است، اما بر اساس قانون روسيه اجازه كشيدن سيگار در مجاورت بسياري از مكان‌هاي عمومي را نخواهيد داشت كه باعث مي‌شود گاهي براي روشن كردن يك سيگار مجبور باشيد به كوه برويد كه ممكن است براي دود كردن يك سيگار جانتان را به خاطر سرما از دست بدهيد. اگر چه اعمال اين قانون بسيار دشوار است، اما در صورتي كه هنگام ارتكاب جرم پليس شما را ببيند ممكن است با مجازاتي تا ۱۵ روز زندان مواجه شويد.

 

مدرك شناسايي همراه نداريد؟ در روسيه اين ريسك را نكنيد

 

در ايالات متحده اگر كارت شناسايي خود را در خانه جا بگذاريد، بدترين اتفاقي كه ممكن است رخ دهد اين است كه براي خريد سيگار يا مشروبات الكلي به دردسر بيفتيد، اما در روسيه چه؟ بر اساس قانون، پليس روسيه مجاز است كه هر كسي كه بخواهد را متوقف كرده و از او كارت شناسايي بخواهد. اگر ظاهر شما شبيه اسلاو‌ها نباشد احتمال متوقف شدنتان توسط پليس بيشتر است. اگر مدارك شناسايي همراه داشته نباشيد پليس مي‌تواند از شما بازجويي كرده و تنها پس از احراز هويت شما را آزاد كند. اگر مدارك شما ظاهراً مشكلي داشته باشند بايد به اداره پليس رفته و در صورت مقاومت نيز ۱۵ روز زندان در انتظارتان خواهد بود.

 

در روسيه لباس‌هاي زير توري نپوشيد

 

شايد در بسياري از نقاط جهان پوشيدن لباس‌هاي زير توري مشكلي نداشته باشد، اما در روسيه اين كار ممنوع است. دولت روسيه بر اين باور است كه پارچه‌هاي مصنوعي تاثير بدي بر سلامت شهروندان داشته و بر اساس قوانين «لباس‌هاي زيري كه از تور‌هاي مصنوعي ساخته شده اجازه وارد شدن، توليد يا خريد و فروش در اتحاديه گمركي اوراسيا» كه شامل روسيه، بلاروس و قزاقستان است ممنوع است.

 

در روسيه مي‌توانيد وبلاگ نويسي كنيد، اما نه به صورت ناشناس

 

سناريويي را فرض كنيد كه بر اساس آن شما به قورباغه علاقه زيادي داشته، در روسيه زندگي كرده و از مطالعه اين دوزيستان بومي و به طور ويژه قورباغه درختي سيبريايي لذت مي‌بريد. مي‌خواهيد كه علاقه خود به اين نوع قورباغه را با ديگر علاقمندان به قورباغه به اشتراك بگذاريد و براي اين كار يك وبلاگ مي‌سازيد.

بعد از مدتي ۳.۰۰۱ فالوور پيدا مي‌كنيد، اما اين موضوع مي‌تواند برايتان ناخوشايند باشد، زيرا شما در شهري زندگي مي‌كنيد كه اكثر شهروندان آن از اين نوع قورباغه متنفر هستند و هر كسي كه در مورد آن‌ها چيزي بنويسد را مورد تعقيب قرار خواهد داد. از اين رو تنها راهي كه داريد اين است كه ناشناس باقي بمانيد. شوربختانه براي شما و وبلاگ قورباغه‌ايتان، شما با اين كار قانون را زير پا گذاشته‌ايد، زيرا در روسيه داشتن يك وبلاگ ناشناس با بيش از ۳.۰۰۰ فالوور يا خواننده روزانه غيرقانوني است.

دارندگان وبلاگ‌هاي با بيش از ۳.۰۰۰ فالوور يا خواننده روزانه بايد اطلاعات شخصي خود را در سامانه‌هاي دولتي به ثبت رسانده و به عنوان يك «درگاه رسانه‌اي» شناخته شوند. بدين ترتيب داشتن يك وبلاگ سياسي منتقد دولت و حكومت به امري خطرناك تبديل مي‌شود. بر اساس قانوني ديگر، حساب‌هاي شبكه‌هاي اجتماعي پرمخاطب بايد داده‌هاي استفاده كنندگان خود را به مدت ۶ ماه در سرور‌هايي در خاك روسيه نگهداري كنند كه ما را به ياد برادر بزرگتر رمان «۱۹۸۴» مي‌اندازد.

 

رقص زننده روي خاك مقدس روسيه ممنوع است

 

روسيه بنايا‌هاي يادبود جنگ خود را بسيار جدي مي‌گيرد و عادلانه قضاوت كنيم دليل خوبي نيز براي اين كار دارند، زيرا تنها درجنگ جهاني دوم، اتحاد جماهير شوروي بيش از ۱۷ميليون تلفات داده كه ۱۵درصد از جمعيت آن زمان كشور بود. بدين ترتيب در قوانين روسيه هيچ چيزي بدتر از اين نيست كه در كنار اين بنا‌هاي يادبود جنگ به شكل زننده‌اي رقصيد. در ويديويي تبليغاتي كه در سال ۲۰۱۵ منتشر شد، ۶ دختر عضو يك مدرسه آموزش رقص در شهر نوورويسيسك در حال رقصيدن بوده و از يك بناي يادبود جنگ به عنوان پس زمينه خود استفاده مي‌كردند.

همچنين چيز زيادي در رقصيدن اين دختران وجود نداشت كه بتوان آن را زننده دانست، اما بر اساس گزارش رسانه‌ها، خيلي زود يك پرونده قضايي براي بررسي ماجرا تشكيل شده و شهردار دستور داد كه هر چه سريع‌تر اين دختران شناسايي شوند. در ادامه معاون رسانه‌اي وزارت آموزش شهر نيز در سخناني چنين گفت: «ما اين زنان را محكوم مي‌كنيم. هر سانتيمتر از اين خاك به خون آغشته است. اين كار درست نيست».

با خوابيدن قائله، دو نفر از اين دختران جريمه شده و مادر يكي از دختران ديگر كه پايينتر از سن قانوني بود نيز به خاطر سهل‎انگاري نسبت به «رشد فكري و روحي فرزند خود» مجبور به پرداخت جريمه شد. سه دختر ديگر، اما به زندان محكوم شدند: دو نفر از آن‌ها ۱۰ روز و نفر سوم نيز ۱۵ روز را در زندان گذراند.

 

سخت‌گيري در برابر توهين به مذاهب

 

توهين به باور‌هاي ديني افراد كار خوشايند و درستي نيست حتي اگر اين توهين مربوط به ساينتولوژي باشد. اما اين موضوع يكي از بحث‌برانگيزترين مسائل مربوط به حق آزادي بيان است. از سال ۲۰۱۳، هر گونه بي‌احترامي به باور‌هاي مذهبي ديگران به عنوان «توهين به احساسات باورمندان مذهبي» در نظر گرفته مي‌شود. در جريان گردهمايي اعتراضي نسبت به ساخت كليساي ارتدوكس روسيه كه جايگزين يك پارك بسيار محبوب شده بود، نيرو‌هاي پليس به معترضان حمله‌ور شدند.

غروب آن روز نيرو‌هاي امنيتي به خانه برخي از معترضان يورش برده و برخي از آن‌ها را دستگير كردند و جرم آن‌ها نيز در ذيل «قانون توهين» طبقه‌بندي شد كه مي‌توانست تا يك سال زندان را براي آن‌ها در پي داشته باشد. هر گونه نوشته در فضاي آنلاين مبني بر ناباوري به خداوند نيز مشمول اين قانون شده و اين همان اتفاقي است كه در مورد مردي به نام ويكتور كراسنوف رخ داد كه به جرمي مشابه، بعد از بستري شدن در بيمارستان و انجام آزمايش‌هاي مربوط به ديوانگي، به دادگاه كشانده شد.

 

بازنشر كنيد به دردسر خواهيد افتاد

 

قانون اساسي روسيه، آزادي بيان اشخاص و رسانه‌ها را تضمين مي‌كند، اما در عمل اتفاق ديگري مي‌افتد. اگر يك پست نامناسب را بازنشر كنيد. اين همان اتفاقي است كه در مورد يك مرد ۲۷ ساله به نام ديميتري سميونوف رخ داد كه به جرم بازنشر محتواي «افراط‌گرايانه» محكوم شد. اين بازنشر به عكس يك قانونگذار محافظه‌كار مربوط بود كه روي لباس او نوشته شده بود: «يا ارتدوكسي يا مرگ» كه بر اساس قوانين وزارت عدالت روسيه در زمره موارد مربوط به نفرت‌پراكني مذهبي تلقي مي‌شود. بدتر از آن اينكه سميونوف بعد‌ها پستي در مورد محكوميت خود را بازنشر كرد و اين دومين قانون‌شكني او بود و اين بار اتهام وي «انتشار گسترده اقلام افراط‌گرايانه».

سميونوف قصد شركت به عنوان نامزدي ليبرال براي دولت محلي را داشت و به نظر خودش اين اتهامات تنها براي از بين بردن شانس وي براي ورود به رقابت‌هاي انتخاباتي مطرح شده بود. اين موضوع در روسيه تازگي ندارد. يوگنيا چودنووتز يك مربي كودكستان بود كه با نيت خير ويديويي از يك بچه كه در يك كمپ تابستانه مورد اذيت و آزار قرار مي‌گرفت را بازنشر كرد تا مسببان آن دستگير شوند. عليرغم اينكه اين كار وي به دستگيري اين افراد منتهي شد، اما چودنووتز نيز به ۵ ماه زندان محكوم گرديد.

منبع: grunge